Sıcak iş takım çelikleri genel anlamda yüksek ısı değerlerinde çalışan (genellikle 200°C ve üzeri derecelerde) takımlardır. Bu takımlar, yüksek ısı derecelerinde bile sertliklerini ve mekanik özelliklerini koruyabilen, krom, nikel, molibden, tungsten, vanadyum ve kobalt gibi alaşım elementlerini de içerisinde barındıran çelikler olarak ifade edilebilir.
Sıcak iş takım çelikleri genellikle demir ve demir dışı metallerin dövülerek biçimlendirilmesinde ve hafif metallerin ekstrüzyonunda tercih edilir.
Sıcak İş Takım Çeliklerinin Özellikleri
Sıcak iş takım çelikleri pek çok özelliğe sahiptir. Bu özellikler arasında en önemlisi ise yüksek sıcaklıklarda bile mekanik özelliklerini rahatlıkla koruyabilmesidir. Bu özelliğini ise içerisinde bulunan alaşım elementleri ve bu elementlerin ağırlıklı olarak tercih edildiği alanlara göre optimizasyonunun gerçekleşmesidir. Bu nedenle sizler için sıcak iş takım çeliklerinin en sık karşılaşılan özelliklerini kısaca sıraladık.
Bu özellikler, yüksek sıcaklıklarda aşınma direnci, yüksek sıcaklıkta yüksek tokluk, yüksek sıcaklıkta yumuşamaya karşı direnç (sertliğini koruyabilmeleri), yüksek sıcaklıkta yüksek çekme mukavemeti, termal şok direnci, yüksek ısıl iletkenlik, düşük ısıl genleşme, sıcak yırtılmaya karşı direnç, ısıl işlemde boyutsal kararlılık ve işlenebilirlik şeklinde sıralanabilir.
Özellikle de dövme prosesi esnasında takımlar çok yüksek sıcaklıklara (ortalana 1000°C – 1100°C) maruz bırakılır. Bundan kaynaklı olarak da burada tercih edilecek olan çeliklerin mekanik özelliklerinin yükseltilmesi gerekir. Bunu yapmak için ise düzgün bir homojen yapıya sahip olan ve minimum seviyede inklüzyon barındıran ESR (electro-smag remelting) yöntemiyle imal edilmiş çelikler seçilmelidir.
Sıcak İş Takım Çeliklerinin Kalitesini Belirleyen Etmenler
Sıcak iş takım çeliklerinin kalitesini belirleyen birkaç temel öğe vardır. Bu öğeler, üretim kalitesinden mikroyapıya, uygulanan ısıl işlemden kalıp tasarımına ve kullanım şartlarına kadar pek çok farklılık ile incelenmelidir. En yüksek performans ile bu çeliklerin kullanılabilmesi için bütün bu maddelerin iyileştirilmesi elzemdir. Çünkü bu durum doğrudan kalitesini etkiler.
Sıcak iş takım çelikleri genellikle metal enjeksiyon, ekstrüzyon ve dövme kalıplarında tercih edilir. Ancak günümüzde özellikle de son dönemlerde bazı plastik kalıplar içinde kullanılmaya başlamıştır. Yüksek sıcaklıklarda gösterdiği üstün mekanik özellik koruması neticesinde, çelik, demir, demir dışı metal, seramik ve polimer malzemelerin yüksek sıcaklıklarda şekillendirilmesinde de tercih edilir.