Östemperleme işlemi orta karbonludan yüksek karbonluya kadar değişen demir alaşımlara uygulanan, beynit ismi verilen metalürjik bir yapının üretilmesi amacıyla tercih edilen bir ısıl işlemdir. Direnç ve tokluğu artırmak için uygulanan bu ısıl işlemde parçalar işlem esnasında sertleştirme sıcaklığına getirilir.
Östemperleme işleminde parçalar sertleştirme sıcaklığına getirilir. Ardından martenzit başlangıç sıcaklığının üstünde bir sıcaklığa yeterince hızlı bir şekilde soğutulur. Beklenen beynit yapı söz konusu olana kadar bu sıcaklıkta yeterli sürede tutulmaktadır. Östenit yapı martenzitik yapıdan çok daha dayanıklı bir yapı elde edilir. Bu işlemin ardından kazanılan mekanik özelliklerle birlikte yüksek aşınma dayanımına sahip, yüksek gerilmelere ve sürtünme aşamasına ve darbeye dayanıklı hale gelen bir yapı elde edilmektedir. Bu özellikler dikkate alındığında yay üretiminde kullanılan olmazsa olmaz bir ısıl işlem türü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Östenitleme İşleminin Faydaları
Östemperleme işlemiyle yüksek sünekli, tokluk ve verilen sertilğe kıyasla daha yüksek bir dayanç elde edilmesi söz konusudur. Östenitleme aynı zamanda şoka karşı direnç sağlayan bir yapıdadır. Östemperleme orta ve yüksek aşamalarda karbon içeren SAE ile 1095, 4130, 4140, 5160, 6150 (C45 ila C100, 25CrMo4, 42CrMo4, 50CrV4) gibi demir içeren alaşımlara ve küresel dökme demirlere uygulanabilen bir ısıl işlem türüdür.
Östemperleme işleminde 35-55 HRC sertliklerinde düşük çarpılmanın yanı sıra tokluk da istenen orta ve yüksek karbonlu çelikler olarak kullanılır. Östemperleme işlemi, otomotiv sanayiinde yüksek esneklik ve tokluk istenilen parçalarda tercih edilmektedir. Östemperleme özellikle çok yüksek tokluk gerektiren ince kesitli karbon çelik parçalara yapılabilmektedir.
Proses Ayrıntıları
Çeliklerin östemperleme işlemleri değişken olabilmektedir. Genel hatlarıyla belirli sıralamalar takip edilmektedir. Bu sıralamalar farklı olabilmektedir. Östemperleme işlemi yapılırken genellikle 790°C ile 915°C (1450 -1675°F) aralığında değişkenliğe sahip olan östenitleme sıcaklığı getirilmesi söz konusudur. Genel olarak 260° ile 370°C (500-700°F) aralığında bulunan havutlarda (eritilmiş tuz ya da nadiren yağ havuzu) su verilmesi mümkündür. Beynite dönüşümü bitirilene kadar gereken tüm süre verilerek madde bu sıcaklıklarda tutulmaktadır. Aynı zamanda da oda sıcaklığına getirilene kadar soğutma işleminin gerçekleştirilmesi söz konusudur.